Dotychczasowy rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad, prowadzony przez ARiMR w oparciu o zgłoszenia składane przez posiadaczy zwierząt z gatunku bydła, owiec, kóz i świń został przekształcony w komputerową bazę danych oraz rozszerzony o informacje dotyczące nowych gatunków zwierząt: koniowatych, wielbłądowatych, jeleniowatych oraz zakładów drobiu.
Głównym celem Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt jest wsparcie w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności zgodnie z wymogami Unii Europejskiej a przez to uzyskanie pełnego dostępu do rynku produktów pochodzenia zwierzęcego innych państw członkowskich UE.
Na System IRZ składają się następujące elementy:
- rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt,
środki identyfikacyjne, - paszporty bydła, wydawane wyłącznie przy przemieszczaniu bydła do innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego UE,
- księgi rejestracji prowadzone przez posiadacza w siedzibie stada w formie papierowej odrębnie dla poszczególnych gatunków zwierząt,]
- dokumentacja przewozowa.
Skomputeryzowana baza danych jest tworzona jako sieciowy system informatyczny, oparty o struktury terytorialne ARiMR, Oddziały Regionalne i Biura Powiatowe.
W komputerowej bazie danych gromadzone są informacje na temat:
- posiadaczy zwierząt (rejestr producentów)
- zwierząt i ich miejsc przebywania (rejestr siedzib stad i rodzajów działalności)
- przemieszczeń zwierząt (rejestracja zgłoszeń zdarzeń dotyczących zwierząt).
Dane zawarte w komputerowej bazie danych pozwalają na śledzenie historii życia zwierząt z gatunków bydło, owce, kozy i świnie, wielbłądowate, jeleniowate, koniowate oraz zapewniają kontrolę przemieszczania ptaków, ochronę zdrowia ludzi i zwierząt lub skalę produkcji i ich rozmieszczenie w przypadku zakładów drobiu.
Uzyskanie numeru producenta
Posiadacz zwierzęcia musi uzyskać w ARiMR numer identyfikacyjny, tzw. numer producenta, nadawany zgodnie z ustawą z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Informacje o sposobie i zasadach wpisu podmiotów do ewidencji producentów dostępne są w Ewidencji Producentów.
Oznakowanie zwierząt gospodarskich
Obowiązkiem posiadacza zwierząt wynikającym z zapisów ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt jest prawidłowe oznakowanie posiadanego bydła, owiec, kóz, świń, jeleniowatych, wielbłądowatych i koniowatych.
W zakresie stosowanych środków identyfikacji zwierząt nowa ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt dopuszcza stosowanie wszystkich sposobów identyfikacji określonych w obowiązujących przepisach Unii Europejskiej.
Wprowadza nowe metody identyfikacji zwierząt – dopuszczalne są różne rodzaje identyfikatorów dla poszczególnych gatunków bydła, owiec, kóz, świń i koniowatych takie jak kolczyki zwykłe i elektroniczne transponder, tatuaż, opaska czy inne, szczegółowo określone.
Informacje o obowiązującym w Polsce sposobie oznakowania bydła, owiec, kóz, świń, jeleniowatych, wielbłądowatych i koniowatych oraz wzory obowiązujących w Polsce środków identyfikacji dla zwierząt gospodarskich oznakowanych dostępne są w Aktach prawnych Przepisy krajowe.
Zwierzęta urodzone w siedzibie stada lub przybyłe spoza krajów Unii Europejskiej muszą zostać oznakowane środkami identyfikacji zgodnymi z obowiązującym w Polsce wzorem dla danego gatunku zwierząt (zgodnie z zasadami określonymi w Ustawie z dnia 4 listopada 2022r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt), numerem z puli przydzielonej danemu posiadaczowi.
Kierownik biura przydziela pulę numerów identyfikacyjnych, którymi będą znakowane zwierzęta, w terminie 2 dni od dnia złożenia wniosku przez posiadacza bydła, owcy, kozy, wielbłądowatego lub jeleniowatego, a jeżeli objęta tym wnioskiem pula numerów identyfikacyjnych, którymi będą znakowane zwierzęta, znacznie przekracza liczbę zwierząt utrzymywanych przez posiadacza – wydaje decyzję o odmowie przydzielenia puli numerów identyfikacyjnych.
Posiadacz zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy, jeleniowate lub wielbłądowate za pośrednictwem aplikacji IRZplus składa dla danego gatunku Wniosek o przydzielenie puli numerów identyfikacyjnych lub Wniosek o zezwolenie na zastąpienie środka identyfikacji.
Tylko posiadacz bydła, owcy lub kozy do 31 grudnia 2025 r., jeśli nie korzysta z aplikacji IRZplus, może złożyć powyższe wnioski w formie papierowej pobierając je ze strony internetowej ARiMR: Dokumenty dotyczące Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Posiadacze wielbłądowatych i jeleniowatych od dnia 6 stycznia 2023 r. wszelkie zgłoszenia i wnioski składają tylko za pośrednictwem aplikacji IRZplus.
Posiadacz po złożeniu ww. Wniosków, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia Wniosku, otrzyma z Biura Powiatowego: Odpowiedź na wniosek o przydzielenie puli numerów identyfikacyjnych lub Odpowiedź na wniosek o zezwolenie na zastąpienie środka identyfikacji duplikatem lub Odpowiedź na wniosek o zezwolenie na zastąpienie środka identyfikacji nowym środkiem identyfikacji. Natomiast w przypadku negatywnego rozparzenia: Decyzję o odmowie przydzielenia puli numerów identyfikacyjnych lub Decyzję o odmowie udzielenia zezwolenia na zastąpienie.
Posiadacz zamawia identyfikatory, zgłasza oznakowanie dla danego zwierzęcia i wskazuje użyty rodzaj identyfikatora oraz ewentualnie jego lokalizację (dla transpondera/ tatuażu). Dostępność nowych środków identyfikacji jest zależna od dostępności zapewnionej przez dostawców.
Zaopatrzenie bydła w paszport
Paszporty bydła będą wydawane bezpłatnie posiadaczom jedynie dla zwierząt przemieszczanych do innych państw członkowskich UE w terminie 3 dni od dnia otrzymania informacji o zamiarze przemieszczenia bydła do innego państwa członkowskiego,
Bydło zaopatrzone w paszport lub jego duplikat na dotychczasowych zasadach uznaje się za zaopatrzone w paszport.Posiadacz bydła informuje kierownika biura o zamiarze przemieszczenia bydła do innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego w terminie 5 dni przed planowanym dniem przemieszczenia.
Kierownik biura wydaje bezpłatnie posiadaczowi bydła paszport bydła w terminie 3 dni od dnia otrzymania informacji o zamiarze przemieszczenia bydła do innego państwa członkowskiego.
Posiadacz bydła odbiera paszport bydła osobiście, chyba że złoży kierownikowi biura oświadczenie, w którym wyrazi zgodę na doręczenie mu paszportu bydła za pośrednictwem placówki pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 896, 1933 i 2042) przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru lub wyrazi zgodę na udostępnienie paszportu bydła w systemie teleinformatycznym Agencji, w którym jest prowadzona komputerowa baza danych.
Zgłaszanie zdarzeń dotyczących posiadanych zwierząt
Od wejścia w życie ustawy wszyscy, w tym działalności nadzorowane oraz posiadacze koniowatych mają obowiązek składania zgłoszeń elektronicznie za pomocą formularza udostępnionego na stronie internetowej Agencji, umożliwiającego wprowadzenie informacji do komputerowej bazy danych.
W sytuacjach wyjątkowych, niewynikających z przyczyn leżących po stronie dokonującego zgłoszenia, składającego wniosek lub przekazującego informację dokonuje się, składa lub przekazuje w postaci elektronicznej za pomocą środków komunikacji elektronicznej w sposób umożliwiający potwierdzenie tożsamości odpowiednio dokonującego zgłoszenia, składającego wniosek lub przekazującego informację oraz autentyczność tych zgłoszeń, wniosków i informacji (np. ePUAP).
Składanie zgłoszeń dotyczących zdarzeń zwierzęcych w formie papierowej będzie dostępne wyłącznie dla osób fizycznych i tylko w okresie przejściowym do 31.12.2025r. Opcja skladanie zdarzeń w formie papierowej jest także dostępna dla właścicieli koniowatych.
Zgłaszanie zdarzeń dotyczących zwierząt wyłącznie w formie elektronicznej to kolejny krok zmierzający do ograniczenia stosowania papierowej dokumentacji przy prowadzeniu działalności rolniczej.
Skutkiem wprowadzenia obowiązku dokonywania przez posiadaczy zwierząt zgłoszeń do komputerowej bazy danych drogą elektroniczną będzie:
brak kosztów związanych z dojazdem do biura powiatowego ARiMR w celu dokonania zgłoszenia do komputerowej bazy danych;
brak kosztów związanych z opłatami pocztowymi, w przypadku dokonania zgłoszenia w formie papierowej za pośrednictwem poczty;
zmniejszenie czasochłonności i kosztów związanych z wyjaśnieniami prowadzonymi przez biura powiatowe ARiMR, w przypadku niespójności danych w komputerowej bazie danych – możliwość elektronicznej wymiany informacji z posiadaczem zwierząt.
Wszyscy posiadacze zwierząt - niezależnie od ich liczby, gatunku i przeznaczenia - mają obowiązek zgłaszania do ARiMR zdarzeń dotyczących posiadanych zwierząt:
- zgłoszenie zwierzęcia do rejestru (w przypadku urodzenia zwierzęcia - po jego oznakowaniu, zarejestrowanie każdego przywiezionego zwierzęcia - niezależnie czy zostało przywiezione z państwa członkowskiego UE, czy spoza wspólnoty krajów UE),
- przemieszczenie: opuszczenie siedziby stada (sprzedaż, padnięcie, zabicie, wywóz do innego kraju, zaginięcie) oraz przybycie (kupno, sprzedaż, przywóz z innego kraju),
- ubój.
Zgłoszenia do komputerowej bazy danych informacji o zdarzeniach dotyczących zwierząt, których obowiązek zgłoszenia do komputerowej bazy danych wynika z przepisów ustawy, dokonuje się w terminie 7 dni od dnia wystąpienia danego zdarzenia, chyba że przepisy wymienione w ustawie lub przepisy odrębne stanowią inaczej. W przypadku urodzenia świń termin wynosi 37 dni.
Zgłoszeń dokonuje się za pośrednictwem aplikacji IRZplus lub w formie papierowej.
Formularze do zgłaszania zdarzeń zamieszczone zostaną na stronie ARIMR pod adresem www.arimr.gov.pl Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt.
Terminy na dokonanie zgłoszeń zdarzeń dotyczących zwierząt
Posiadacze zwierząt mają obowiązek zgłaszania zdarzeń dotyczących zwierząt w terminach określonych w ustawie o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Sporządzanie spisów zwierząt
Jednym z obowiązków posiadacza zwierząt z gatunku świnie jest sporządzanie spisu zwierząt znajdujących się w jego siedzibie stada
Spisu świń dokonuje się co najmniej raz na sześć miesięcy – jednak nie później niż w dniu 30 czerwca oraz w dniu 31 grudnia danego roku podając liczbę świń oznakowanych, w tym indywidualne numery identyfikacyjne loch oraz liczbę świń nieoznakowanych do 37 dnia życia. Ustaloną liczbę świń umieszcza się w księdze rejestracji stada oraz przekazuje kierownikowi biura powiatowego ARiMR w terminie 7 dni od dnia sporządzenia spisu.
Spis świń można złożyć w formie elektronicznej za pośrednictwem aplikacji IRZplus - i ARiMR rekomenduje taki sposób składania spisu. Posiadacze składający spis w takiej formie są zwolnieni z obowiązku prowadzenia księgi w postaci papierowej.
W wyjątkowych sytuacjach spis można złożyć w formie papierowej w biurze powiatowym właściwym dla adresu wskazanego w ewidencji producentów lub przekazać pocztą. Formularze papierowe dostępne będą wyłącznie w wersji do samodzielnego wydruku w Dokumentach dotyczących Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt.
Szczegółowe informacje znajdują się na stronie https://www.gov.pl/web/arimr/system-identyfikacji-i-rejestracji-zwierzat
Źródło: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
