Przychody z polskiego eksportu towarów rolno-spożywczych od początku 2023 r. utrzymują się na poziomie wyższym niż przed rokiem. W okresie styczeń–listopad 2023 r. wartość sprzedaży produktów rolno-spożywczych za granicę wyniosła 47,8 mld EUR (219 mld zł) i była o 8,9% wyższa niż w analogicznym okresie roku 2022. Jednocześnie import produktów rolno-spożywczych wyniósł 30,5 mld EUR (140 mld zł) i był o 4% wyższy niż przed rokiem. Szybsze tempo wzrostu wartości eksportu niż importu spowodowało duży wzrost dodatniego salda handlu zagranicznego, które w okresie styczeń–listopad 2023 r. ukształtowało się na poziomie 17,3 mld EUR (79 mld zł), o 18,9% wyższym r/r.
Odnotowana w okresie styczeń-listopad 2023 r. rosnąca wartość eksportu towarów rolno-spożywczych z Polski była wypadkową nadal wysokich cen transakcyjnych na rynku międzynarodowym, popytu na konkurencyjne cenowo produkty wytwarzane przez krajowy sektor żywnościowy oraz dobrego ogólnego stanu gospodarki krajowej. Do wzrostu eksportu w 2023 r., podobnie jak w latach poprzednich, przyczyniały się również działania ze strony przemysłu rolno-spożywczego w kierunku doskonalenia jakości eksportowanych surowców i produktów oraz dywersyfikacji rynków zbytu. Równocześnie ograniczająco na przychody uzyskiwane przez krajowych eksporterów branży rolno-spożywczej wpływała tendencja do umacniania się waluty krajowej względem euro, którą odnotowano w okresie od połowy lutego 2023 r. do końca lipca 2023 r., a następnie, po dwumiesięcznej deprecjacji, również w ostatnim kwartale 2023 r. Na statystykę uzyskiwanych wyników handlowych w 2023 r. miała wpływ wysoka baza poziomu cen produktów rolno-spożywczych w 2022 r. spowodowana dynamicznym ich wzrostem po wybuchu wojny w Ukrainie.
Geografia eksportu
Podobnie jak w latach poprzednich produkty rolno-spożywcze były eksportowane z Polski przede wszystkim na rynek Unii Europejskiej. W okresie styczeń–listopad 2023 r. dostawy do krajów UE wygenerowały 35,1 mld EUR (wzrost o 8%), co stanowiło blisko 3/4 (73,5%) przychodów uzyskanych z eksportu towarów rolno-spożywczych ogółem.
Eksport na rynek UE charakteryzuje się znaczną koncentracją geograficzną. Głównym partnerem handlowym Polski pozostały Niemcy. Eksport do tego kraju w okresie styczeń– listopad 2023 r. wyniósł 12,3 mld EUR i był o 12% większy niż przed rokiem. Do Niemiec eksportowano głównie wyroby tytoniowe (2,0 mld EUR, 52 tys. ton), ryby i przetwory rybne (1,3 mld EUR, 133 tys. ton), mięso drobiowe (817 mln EUR, 264 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (647 mln EUR, 180 tys. ton), karmę dla zwierząt domowych (646 mln EUR, 262 tys. ton), ziarno zbóż (w tym głównie ziarno pszenicy – 440 mln EUR, 1,6 mln ton i ziarno kukurydzy – 402 mln EUR, 1,5 mln ton) oraz czekoladę i wyroby czekoladowe (548 mln EUR, 88 tys. ton).
Ważnymi odbiorcami artykułów rolno-spożywczych z Polski na rynku unijnym były także:
- Niderlandy – 2,9 mld EUR
- Francja – 2,8 mld EUR
- Włochy – 2,3 mld EUR
- Czechy –2,2 mld EUR
Łącznie eksport na rynki wymienionych pięciu krajów (Niemcy, Niderlandy, Francja, Włochy i Czechy) wygenerował ponad 22,5 mld EUR przychodów, co stanowiło 47% wartości eksportu rolno-spożywczego w okresie od stycznia do listopada 2023 r.
W okresie styczeń–listopad 2023 r. z Polski do krajów pozaunijnych wyeksportowano produkty rolno-spożywcze o wartości 12,7 mld EUR, o 13% wyższej r/r. Do krajów pozaunijnych z Polski eksportowano przede wszystkim: pszenicę (1,1 mld EUR, 4,4 mln ton), produkty mleczne (1 mld EUR, 514 tys. ton), mięso drobiowe (885 mln EUR, 489 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (862 mln EUR, 177 tys. ton), czekoladę i wyroby czekoladowe (738 mln EUR, 138 tys. ton) oraz wyroby tytoniowe (768 mln EUR, 46 tys. ton).
Największymi pozaunijnymi odbiorcami artykułów rolno-spożywczych z Polski były Wielka Brytania, Ukraina oraz Stany Zjednoczone. W przypadku Wielkiej Brytanii wartość eksportu do tego kraju wyniosła 3,9 mln EUR i była o 15% większa r/r. Przedmiotem eksportu na rynek brytyjski było głównie mięso drobiowe (535 mln EUR, 151 tys. ton), przetwory mięsne (542 mln EUR, 125 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (312 mln EUR, 75 tys. ton) oraz czekolady i wyroby czekoladowe (310 mln EUR, 70 tys. ton). Przychody uzyskane z eksportu rolno-spożywczego na rynek Ukrainy w okresie jedenastu miesięcy 2023 r. osiągnęły 952 mln EUR, co oznaczało wzrost o 10% r/r. Do Ukrainy sprzedawano przede wszystkim karmę dla zwierząt domowych (88 mln EUR, 48 tys. ton), sery i twarogi (79 mln EUR, 15 tys. ton), czekolady i wyroby czekoladowe (50 mln EUR, 11 tys. ton), kawę (41 mln EUR, 9 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (41 mln EUR, 11 tys. ton). Przedsiębiorcy do Stanów Zjednoczonych wyeksportowali artykuły rolno-spożywcze o wartości 794 mln EUR, co oznaczało wzrost o 11% r/r. Przedmiotem wywozu była głównie czekolada i wyroby czekoladowe (111 mln EUR, 10 tys. ton), ryby i przetwory rybne (148 mln EUR, 12 tys. ton), ziarno pszenicy (73 mln EUR, 282 tys. ton) oraz soki owocowe i warzywne (51 mln EUR, 28 tys. ton).
Na uwagę zasługuje bardzo duży wzrost uzyskanych przychodów ze sprzedaży artykułów rolno-spożywczych na rynek nigeryjski i turecki. W okresie od stycznia do listopada 2023 r. eksport produktów rolno-spożywczych do Nigerii osiągnął
379 mln EUR, co oznaczało 2,5-krotny wzrost wartości eksportu. Przedmiotem wywozu na rynek nigeryjski było przede wszystkim ziarno pszenicy (367 mln EUR, 1,4 mln ton). Przychody z eksportu do Turcji w ciągu jedenastu miesięcy 2023 r. wzrosły 2,3–krotnie i wyniosły 354 mln EUR. Na rynek turecki eksportowano przede wszystkim mięso wołowe (161 mln EUR, 30 tys. ton), ekstrakt słodowy (46 mln EUR, 10 tys. ton), karmę dla zwierząt domowych (31 mln EUR, 17 tys. ton).
Struktura towarowa eksportu
W strukturze towarowej polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych dominowało mięso, przetwory mięsne i żywiec. W okresie styczeń-listopad 2023 r. przychody uzyskane ze sprzedaży zagranicznej mięsa, przetworów mięsnych i żywca były o 2% wyższe niż rok wcześniej i wyniosły 9,1 mld EUR, stanowiąc 19% wartości całego polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych.
Największy udział w wartości eksportu mięsa przetworów mięsnych i żywca miały: mięso drobiowe (42% – 3,8 mld EUR), przetwory mięsne (25% – 2,3 mld EUR), mięso wołowe (22% – 2 mld EUR) oraz mięso wieprzowe (8% – 760 mln EUR).
Drugą pod względem wartości pozycję z 15% udziałem w eksporcie produktów rolno- spożywczych z Polski zajmowało ziarno zbóż i przetwory zbożowe, których łączna sprzedaż, w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r., wzrosła o 17%, do 7 mld EUR. Z Polski od stycznia do listopada 2023 r. wyeksportowano 12,4 mln ton ziarna zbóż za 3,2 mld EUR. W strukturze wolumenu wywozu pszenica stanowiła 53% (6,5 mln ton, 2-krotny wzrost wolumenu eksportu r/r), kukurydza – 32% (blisko 4 mln ton, wzrost o 13%), żyto – 5% (608 tys. ton, wzrost o 50%) i jęczmień – 3,6% (448 tys. ton, wzrost o 49%).
Eksporterzy lokowali ziarno zbóż przede wszystkim na rynku unijnym (7,6 mln ton, 61% wywozu ziarna). Równocześnie do krajów pozaunijnych wywieziono 4,9 mln ton ziarna zbóż, co stanowiło około 39% wolumenu eksportu. W okresie styczeń–listopad 2023 r. ziarno pszenicy sprzedawano głównie do Niemiec (1 647 tys. ton, 25% eksportu tego ziarna), Nigerii (1 367 tys. ton, 21%) oraz RPA (765 tys. ton, 12%).
Odbiorcą kukurydzy były przede wszystkim Niemcy (1 495 tys. ton, 38% eksportu tego ziarna), Niderlandy (1 098 tys. ton, 28%), a spoza UE - Wielka Brytania (305 tys. ton, 8%). Głównym kierunkiem eksportu żyta z Polski były Niemcy (457 tys. ton, 75% eksportu tego ziarna), a jęczmienia – również Niemcy (230 tys. ton, 51% eksportu tego ziarna) oraz Niderlandy (104 tys. ton, 23%) i Hiszpania (46 tys. ton, 10%).
Sprzedaż zagraniczna miała miejsce również na rynku produktów zbożowych – głównie o wysokim stopniu przetworzenia. W okresie styczeń-listopad 2023 r. przychody uzyskane ze sprzedaży zagranicznej produktów zbożowych przetworzonych (m.in. mąki, kasze, słód, makarony, pieczywo i wyroby piekarnicze) wyniosły około 3,7 mld EUR i były o 18% wyższe niż w analogicznym okresie rok wcześniej.
Wzrost wartości eksportu odnotowano w większości grup towarowych artykułów rolno-spożywczych. Poza wcześniej wymienionymi grupami produktów wzrosła wartość eksportu: tytoniu i wyrobów tytoniowych (o 27%, do 5 mld EUR), cukru i wyrobów cukierniczych (o 21%, do 3,5 mld EUR), ryb i przetworów (o 11%, do 2,7 mld EUR), a także warzyw i przetworów (o 15%, do 2,4 mld EUR) oraz owoców łącznie z przetworami (o 2%, do 1,7 mld EUR). Większa była również wartość wywozu nasion roślin oleistych i tłuszczów roślinnych – o 4% (1,5 mld EUR) oraz kawy, herbaty i kakao – o 2% (1 mld EUR). Obniżeniu uległa wartość eksportu produktów mlecznych – o 9% (3 mld EUR), soków owocowych i warzywnych – o 3% (0,8 mld EUR) oraz alkoholi – o 8% (0,7 mld EUR).
Więcej informacji pod linkiem: https://www.gov.pl/web/kowr/handel-zagraniczny-produktami-rolno-spozywczymi
Źródło: Biurza Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
