Czasem zdarza się, że nabyty przez nas sprzęt jest zepsuty albo nie ma funkcji, które obiecał nam sprzedający. Nie zawsze wynika to z tego, że sprzedający chciał nas oszukać, czasem jest po prostu tak, że on sam o tym nie wiedział. Co wtedy?
Po pierwsze – gwarancja
Po pierwsze – sprawdź, czy została Ci udzielona gwarancja na sprzęt, i przeczytaj, co napisał producent: jakie właściwości powinien mieć sprzęt i co zrobić, gdy ich nie ma. A może są jakieś bonusy, np. naprawa sprzętu w naszym gospodarstwie, długi okres na zgłoszenie wady (np. dożywotnia gwarancja) czy bezpłatna naprawa w autoryzowanym serwisie.
W gwarancji będzie opisana cała ścieżka zgłaszania sprawy: termin, w którym możemy to wykonać, co zrobić, co napisać, gdzie wysłać oświadczenie. Aby mieć pewność, że Twoja reklamacja będzie skuteczna, wczytaj się dokładnie w tekst gwarancji i zrób tak, jak zostało to opisane.
A jeśli nie gwarancja, to co?
Może się jednak zdarzyć, że nasz sprzęt nie został objęty gwarancją, skończył się jej termin albo sytuacja, która się przydarzyła naszemu sprzętowi, nie jest ujęta w gwarancji. Czy sprawa jest przegrana? Nie. Pamiętaj, że przy każdym zakupie obowiązuje tzw. rękojmia: sprzedawca jest odpowiedzialny za to, że sprzedana rzecz ma wadę, która istniała w momencie odebrania rzeczy przez kupującego lub wynika z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Co rozumieć jako wadę? Zgodnie z kodeksem cywilnym z wadą mamy do czynienia, kiedy rzecz:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego,
3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Jeśli to sprzedający montował i uruchamiał sprzęt albo robiłeś to Ty, ale zgodnie z instrukcją od sprzedawcy, i coś poszło nie tak – to taka wada też jest objęta rękojmią.
Z wadą mamy do czynienia też wtedy, kiedy to z sytuacją prawną sprzętu jest coś nie tak: na przykład okaże się, że sprzęt należał do kogoś innego i nasz sprzedawca nie miał prawa, aby w ogóle sprzęt nam sprzedać.
Pamiętaj jednak, że Twoim obowiązkiem przy zakupie jest to, abyś zbadał rzecz w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju (czyli najczęściej od razu po odbiorze sprzętu) oraz niezwłocznie zawiadomił sprzedawcę o wadzie. Jeżeli taka wada wyjdzie na jaw później, to masz obowiązek zawiadomić sprzedawcę niezwłocznie po stwierdzeniu wady. Jeżeli tego nie zrobisz – stracisz uprawnienia z tytułu rękojmi, chyba że sprzedawca wiedział o wadzie albo zapewnił Cię, że wady nie istnieją.
Uprawnienia kupującego
Jeśli kupiony przez Ciebie sprzęt ma wadę, możesz skorzystać z kilku uprawnień. Po pierwsze, możesz żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo ich usunięcia. Sprzedawca musi to uczynić w rozsądnym czasie i bez nadmiernych dla Ciebie niedogodności (czyli niedogodności mogą wystąpić, ale nie mogą być zbyt duże). Czy sprzedawca może odmówić? Owszem, ale tylko w określonych przypadkach: gdy naprawienie rzeczy jest niemożliwe albo gdy naprawa wymagałaby nadmiernych kosztów w porównaniu do wymiany rzeczy na nową. W przypadku przedsiębiorców (czyli również rolników) sprzedawca może odmówić również wtedy, kiedy koszty wymiany lub naprawy przewyższą cenę rzeczy sprzedanej.
Po drugie, możesz złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Sprzedawca może się przed tym obronić, niezwłocznie usuwając wadę albo wymieniając wadliwy sprzęt na taki bez wad. Musi się to odbyć niezwłocznie (czyli niekoniecznie natychmiast, ale bez zbędnego oczekiwania) i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Jeżeli jednak sprzęt był już wymieniany albo naprawiany, to sprzedawca nie ma pola do manewru i musi przyjąć Twoje oświadczenie o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy. Pamiętaj jednak, że nie możesz odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna. A jak wyliczyć tę obniżoną cenę? Zgodnie z kodeksem cywilnym obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady. Brzmi jak wyższa matematyka? Niekoniecznie – gdy przeczyta się to ze dwa razy, to jest nawet proste.
Pamiętaj, że sprzęt jest dostarczany na koszt sprzedawcy, a jeśli dostarczenie rzeczy byłoby nadmiernie utrudnione, musisz udostępnić sprzęt w miejscu, w którym się znajduje. Jeżeli sprzedawca nie odbiera sprzętu, możesz odesłać go na koszt sprzedawcy.
Ważny jest czas
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeśli wada zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od wydania sprzętu. Na żądanie usunięcia wady, wymianę sprzętu, odstąpienie od umowy lub obniżenie czasu masz rok od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli jednak sprzedawca zataił wadę podstępnie, to możesz skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi nawet po upływie tych terminów.
Jeśli korzystasz najpierw z gwarancji, to wskazane powyżej terminy ulegają zawieszeniu na czas procedury gwarancyjnej.
Sprzęt używany
Uprawnienia z tytułu rękojmi przysługują również wtedy, kiedy kupujemy sprzęt używany. Należy jednak mieć na uwadze, że sprzedawca nie będzie odpowiadał za takie wady sprzętu, które są zwyczajnym następstwem używania rzeczy. Pamiętaj, aby w umowie sprzedaży wpisać cenę, którą faktycznie wpłacasz: w przypadku odstąpienia od umowy sprzedający zwróci Ci tyle, ile jest w umowie.
W razie sporu
Jeżeli wada istniała w momencie wydania sprzętu, to sprzedawca nie może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi – nie jest ważne, czy to on spowodował wadę sprzętu. Nie jest ważne nawet to, czy sprzedawca wiedział (albo mógł wiedzieć) o wadzie sprzętu. Ważne jest, że sprzęt, który odebrałeś, jest wadliwy i wynika to z przyczyny, która istniała w momencie wydania Ci sprzętu.
Może się jednak zdarzyć, że sprzedawca nie zgodzi się z Tobą, że kupiony sprzęt ma wadę albo że ta wada istniała już w chwili sprzedaży. Co wtedy? Właściwie nie pozostaje nic innego, jak przekazać sprawę do sądu. Jak się do tego przygotować? W postępowaniu sądowym to kupujący musi wykazać, że w sprzęcie ujawniła się wada, która wynika z przyczyny istniejącej jeszcze przed wydaniem rzeczy. Pomyśl, jak możesz to udowodnić – może masz jakieś zdjęcia lub filmy, na których widać, że sprzęt się popsuł od razu po zakupie? A może są świadkowie, którzy mogą to potwierdzić? Część osób zleca wykonanie prywatnej ekspertyzy, ale gdy w sprawie pojawia się konieczność skorzystania z wiedzy specjalistycznej, sąd powołuje niezależnego biegłego, aby ten wypowiedział się w sprawie. Dlatego jeśli chcesz wykonać prywatną ekspertyzę po to, aby wykorzystać ją w sądzie, to szkoda czasu i pieniędzy – sąd z niej nie skorzysta. Ale jeśli nie jesteś do końca pewien, kiedy i jak wada powstała, to taka ekspertyza będzie dla Ciebie podpowiedzią, jakie są szanse na wygranie sprawy. Co by nie było, to prowadzenie procesu sądowego wiąże się z kosztami, które musisz ponieść już na początku: trzeba wnieść opłatę od pozwu i opłacić usługi pełnomocnika (jeśli z nich korzystasz). Wprawdzie przy wygranej sąd nakaże Twojemu przeciwnikowi zwrot kosztów postępowania, ale jak wiadomo, procesy sądowe trochę trwają, a pieniądze musisz mieć już na początku.
Podsumowanie
Zakupy nie zawsze są udane – dlatego warto się do nich dobrze przygotować. Sprawdź sprzedającego, opinie o nim, nie ulegaj presji podczas zakupu. Podejdź do zakupu na spokojnie. Jeśli cena jest podejrzanie niska, zastanów się trzy razy. Sprawdź umowę sprzedaży, doczytaj warunki gwarancji. Gdy tylko coś ze sprzętem będzie nie tak, postaraj się to udokumentować (zrób zdjęcia czy filmy) i niezwłocznie zgłoś wadę sprzedawcy. Nie bój się dochodzić swoich praw, korzystać z gwarancji czy rękojmi. A jeśli sprzedawca staje okoniem, nie bój się skorzystać z usług radców prawnych lub adwokatów, którzy pomogą Ci w rozwiązaniu problemu.
Artykuł opublikowany w numerze 1/2024 czasopisma „Rolnictwo Przyszłości”.
Copyright @ 2024 „Rolnictwo Przyszłości”. Kopiowanie i powielanie treści bez zgody redakcji jest zabronione.
